BACON, ROGER
| İndeks: B |
(1220 Somerset, Ä°ngiltere – 1292 Oxford, Ä°ngiltere) Ä°ngiliz filozofu ve eÄŸitim reformcusu. Deneysel bilimin Orta ÇaÄŸdaki öncülerindendir. 1220 yılında, Somerset ya da Gloucester’de doÄŸduÄŸu sanılmaktadır. 1292′de Ä°ngiltere’nin Oxford kentinde öldü.
Bacon, varlıklı bir ailenin çocuÄŸu olarak dünyaya geldi. Geometri, aritmetik, müzik ve astronomi eÄŸitimi aldı. Daha sonraki çalışmalarında çokça etkilendiÄŸi Aristoteles’in yapıtlarıyla eÄŸitimi sırasında tanıştı. Klâsikler üzerinde çalıştı. Bacon’ın düşünsel geliÅŸiminde 1247 yılından sonra önemli deÄŸiÅŸiklikler oldu. Bu tarihten sonra, deneysel araÅŸtırmanın önemini kavrayarak, çalışmalarını bu doÄŸrultuda sürdürdü. Oxford’ta tanıştığı bilim adamlarının da etkisiyle, yabancı diller, optik ve simya gibi yeni bilim dalları üzerinde yoÄŸunlaÅŸtı. Çalışmalarında, deneyi ve gözlemi ön plânda tutarak, daha 300 yıl öncesinden modern bilimin temellerini attı. Ãœzerinde çalıştığı deneyleri, kendi kurduÄŸu bir simya lâboratuvarında gerçekleÅŸtirmeye çalıştı. Optik ve barut üzerinde çalışmalar yaptı. Barutu kapalı bir hacimde tutarak ateÅŸli silâhlar yapılabileceÄŸini öne sürdü. Ancak öne sürdüğü düşünceleri kabul ettiremedi. Barut ancak ertesi yüzyılın baÅŸlarında silâhlarda kullanılabildi. Optik alanında, yansıma, kırılma ve küresel aynaların yapısı hakkında ilk bilgiler Bacon’ın çalışmaları sonucunda ortaya çıktı. Ä°lk gözlük tasarımını yaptı. GüneÅŸ tutulmasını gözlemlemek amacıyla, ışık ışınlarının küçük bir delikten geçerek görüntü oluÅŸturdukları karanlık kutuyu (camera obscura) ilk kez Bacon kullandı. Kanat çırpan bir makineyle uçmak konusunda önemli çalışmalar yaptı, ancak baÅŸarıya ulaÅŸamadı.
Bacon, 1257 yılında bir Hristiyan mezhebi olan Fransisken tarikatına katıldı. Yaptığı çalışmalar tarikat üyelerini rahatsız etti. Ancak Bacon yılmadan çalışmalarını sürdürdü. Daha önceden tanıdığı papaya baÅŸvurarak, bir ansiklopedi yazmak için izin istedi. Her ne kadar isteÄŸi hoÅŸ karşılanmasa da, ansiklopedisini yazmaya koyuldu. Birçok alandan bilim adamının ve filozofun desteÄŸini saÄŸlayarak, Büyük Yapıt (Opus Mainus), Küçük Yapıt (Opus Minus) ve Üçüncü Yapıt’ı (Opus Tertium) tamamladı. Yapıtlarına papanın da desteÄŸini saÄŸladı. Ancak 1268′de papanın ölümüyle Bacon yeniden dışlandı ve Fransisken tarikatının baskılarına maruz kaldı. Bu baskılara karşın çalışmalarını sürdürdü. “DoÄŸa Felsefesinin Genel Ä°lkeleri (Communia Naturalium)”, “Matematik Biliminin Genel Ä°lkeleri (Communia Mathematica)” ve “Felsefe Özeti (Compendium Philosophiae)” adlı yapıtlarını tamamladı. Yazılarında saldırgan bir dil kullandı. 1778 tarihinde, çalışmalarından rahatsızlık duyan Fransiskenlerce hapisle cezalandırıldı. Ne kadar hapiste kaldığı bilinmemektedir. 1292 yılında yayımlanan son yapıtında da, her zamanki gibi, dönemin kalıplaÅŸmış düşüncelerine ve kurumlarına saldırgan bir tutum izledi. Aynı yıl Oxford’da öldü.
