BABAÄ° AYAKLANMASI
| İndeks: B |
1239′da Baba Ä°lyas yandaÅŸlarının baÅŸlattığı ve Anadolu Selçuklu tarihinde önemli bir dönüm noktası olan büyük Türkmen ayaklanması.
On ikinci ve 13. yüzyıllarda Anadolu halklarının, özellikle göçebe Türkmenlerin ekonomik ve toplumsal durumu oldukça kötüydü. Selçuklu sultanlarının halka karşı zalim tutumları ve uygulamaları, halkta merkezî otoriteye karşı güçlü bir tavır geliÅŸtirmiÅŸti. Baba Ä°lyas bu tepkinin simgesi oldu. Ekonomik yapıdaki bozulmalar ve yarı feodal yapı içerisinde yeni zengin kitlelerin ortaya çıkması, öte yanda halkın gitgide yoksullaÅŸması büyük çeliÅŸkiler yaratıyordu. Bütün bu nedenlerin yanında, Selçuklu’nun Ä°ran Bizans karışımı yönetim geleneÄŸini Ä°slâm ilkeleriyle yaÅŸatma çabasına karşılık, Heterodoks derviÅŸlerin etkilediÄŸi halkların daha farklı bir Ä°slâm anlayışı vardı. Bu farklı görüş ve yaÅŸam biçimi her geçen gün, göçebeleri, köylüleri, zanaatçıları ve Hristiyan kitleleri etkiliyor; bu durum da saraydakilerin hoÅŸuna gitmiyordu. Selçuklu Sultanı tarafından Baba Ä°lyas’ın üzerine asker gönderilmesi ve sığındığı Amasya Kalesi’nde öldürülmesi, bardağı taşıran son damla oldu. Ayaklanma kısa sürede Adıyaman, Gerger, Kâhta ve Malatya’ya ulaÅŸtı ve Selçuklu orduları bozguna uÄŸratıldı. Ä°syancıların Konya’ya gireceÄŸinden korkan sultan, sarayını terk edip kaçtı; ama tüm mal varlığıyla seferber ettiÄŸi Selçuklu orduları KırÅŸehir ve Malatya’da ayaklanmaya son verdiler.
Bu ayaklanmayı bastıran Anadolu Selçuklu Devleti, kendi halkıyla yaptığı bu savaştan galip çıkmıştı, ancak bu yıpratıcı dönem devletin çöküşünü hazırlamıştı.
